Samenwerking met boeren is volgens het WNF cruciaal. "We moeten kijken hoe we gezamenlijk tot een oplossing kunnen komen", zegt directeur Kirsten Schuijt. Ze hekelt het gepolariseerde debat, waarin de belangen van boeren en de natuur vaak tegenover elkaar worden gezet. "We moeten met alle partijen samen aan tafel zitten", zegt ze. Het WNF hoopt dat de politiek snel met beleid voor de lange termijn zal komen.

De hei lijdt

Het meest is de biodiversiteit afgenomen in agrarisch gebied en op de hei. "Agrarische graslanden en akkers zijn nog steeds groen, maar weinig mensen weten hoe rijk het boerenland rond 1900 was aan vlinders, andere insecten en akkerkruiden", schrijven de onderzoekers. "Heide kan, met gericht beheer, paars blijven, maar bijna niemand beseft dat tussen die paarse heide vroeger veel meer kruiden, insecten en vogels leefden." Met soorten die geen specifiek leefgebied nodig hebben, gaat het beter: die populaties stabiliseren.

Domino-effect

Te veel stikstof heeft een domino-effect. Zo gaan in heidegebieden grassoorten woekeren. Ze verdringen planten die het goed doen op voedselarme grond en dat raakt weer vlinders en andere insecten die daar hun voedsel uit halen - en dus ook vogels die insecten eten.

Het verband tussen stikstof en soortenrijkdom is volgens de onderzoekers duidelijk. In heidegebied op hoge zandgronden waar zeer hoge stikstofneerslag werd gemeten, kelderden populaties met gemiddeld 70 procent in dertig jaar tijd. Maar het rapport laat ook zien dat de natuur zich kan herstellen: in bosgebieden waar de stikstofneerslag afnam, leefden soorten als de boomklever en de bosuil op.

Stikstof is niet het enige probleem. De onderzoekers wijzen ook op de nadelige effecten van bestrijdingsmiddelen, verdroging en het monotoner wordende platteland.

Uitgebreide samenwerking

Het WNF heeft anderhalf jaar aan het rapport gewerkt, samen met onderzoeksorganisaties als het Naturalis Biodiversity Center, Sovon Vogelonderzoek, Reptielen Amfibieen Vissen Onderzoek Nederland (RAVON), de Vlinderstichting, de Zoogdiervereniging en EIS Kenniscentrum Insecten.

Door: ANP