De Zijderoute bestond al voor onze jaartelling en was tot in de vijftiende eeuw het grootste handelsnetwerk ter wereld, dat een ongekende culturele uitwisseling veroorzaakte. Het liep van China tot aan de Middellandse Zee. De Zijderoute was niet één route maar een netwerk van handelswegen over een afstand van 7000 kilometer. Het doorkruiste het onherbergzame en goeddeels lege Centraal-Azië, met zijn uitgestrekte woestijnen en onbegaanbare hooggebergtes. Het verbond grote beschavingen als India, Perzië, China en het Romeinse Rijk. De vruchtbare oases in dit enorme gebied en hun koninkrijken speelden een belangrijke rol als welkome tussenstop en marktplaats.

Duizend kamelen
De ruim 250 kostbaarheden in de tentoonstelling komen uit dertien opgravingssites van verschillende rijken en plaatsen op de Zijderoute. Langs de handelsroutes vond een ongekende uitwisseling plaats van goederen en ideen. Daarvan getuigen de monumentale muurschilderingen, die overal op de route zijn opgegraven. Het boeddhisme was waarschijnlijk het belangrijkste fenomeen dat zich via deze routes verspreidde, door monniken vanuit India richting China. Eeuwen later volgde de islam dit spoor naar het oosten en verving het boeddhisme grotendeels. Maar ook het christendom en het jodendom hebben zich via de Zijderoute verspreid. Zo zijn een wierookbrander met christelijke iconografie en een ring met de afbeelding van Daniël in de leeuwenkuil langs de route gevonden.

De grootste uitwisseling vond plaats met handelswaar. Karavanen, naar verluidt, van soms wel duizend kamelen, paarden, ossen en ezels trokken langs de Zijderoute, van oost naar west, van noord naar zuid en weer terug. Zijde was een van de eerste producten die verhandeld werden en enige tijd zelfs betaalmiddel. Maar het was lang niet de enige handelswaar. Behalve zijde kwamen vanuit China lakwerk, papier en spiegels. Vanuit het westen (Middellandse Zeegebied) werden onder andere glas en textiel verhandeld. Vanuit het noorden (Siberië) kwamen bont en pelsdieren, terwijl vanuit het Zuiden (India, Zuidoost-Azië) topaas, smaragd, jade, parfums, henna en exotische dieren werden aangevoerd. Vanuit Centraal-Azië zelf, bijvoorbeeld uit het verdwenen koninkrijk Sogdië, werd exquise bewerkt zilver verhandeld en waardevolle paarden.

De expedities en de collectie
Pas aan het eind van de negentiende eeuw werden de gebieden langs de Zijderoute herontdekt. Rusland, Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Zweden en Japan organiseerden de eerste expedities. Tientallen expedities van Russische archeologen en hun teams trokken naar Mongolië, Noordwest-China en later ook naar wat nu het huidige Centraal-Azië is. Op talrijke vindplaatsen legden zij schatten bloot, daterend van ver voor Christus tot in de middeleeuwen. Veel van de vondsten zijn destijds terechtgekomen in de Hermitage in St.-Petersburg, waren zij representatief voor de veelvolkenstaat Sovjet-Unie. Voor de samenstelling van deze expositie is geput uit de grote collectie van de Oosterse Afdeling van de Hermitage. De collectie uit 13 opgravingssites of historische regio's is uitgangspunt geweest voor de tentoonstelling. Ze geven de diversiteit en culturele beïnvloeding langs de Zijderoute beeldend weer.

© Nationale Recreatiegids