Rode verf Rubens wordt steeds zwarter

AMSTERDAM (Novum) - De vuurrode verf die Rubens voor sommige doeken gebruikte wordt steeds donkerder. Dat komt volgens onderzoekers onder meer door de aanwezigheid van chloor in de verf die de Vlaamse schilder gebruikte. Het proces is niet terug te draaien, al kan de verkleuring mogelijk gestopt worden door de werken beter te beschermen.

Chemicus Koen Janssens en zijn team van onderzoekers van Unviersiteit Antwerpen stelden vast dat de vermiljoenrode verf van Rubens langzaam zwart wordt en dat zich daarop een witte korst vormt. Het verkleuringsproces werd eerder vastgesteld bij Romeinse fresco's.

"In sommige van de schilderijen van Rubens en een aantal van zijn tijdgenoten verloopt het proces veel sneller", zegt Janssens. Dat zou kunnen komen doordat de kwaliteitseisen die de gilden stelden aan verf vanaf de zeventiende eeuw afkalfden. Rubens was vooral actief in de eerste helft van de zeventiende eeuw.

De verkleuring kan vertraagd worden door de werken zo goed mogelijk te isoleren. Dat kan onder meer door een goede vernislaag aan te brengen en het werk in musea aan minder licht en fijnstofdeeltjes bloot te stellen.

De wetenschappers onderzochten Rubens' schilderijen aan de hand van röntgenstralenbundels. Daarmee kunnen processen worden gezien die het uiterlijk van sommige werken in de toekomst ingrijpend zou kunnen veranderen.

Een schatting van de financiële schade als de verkleuring niet wordt tegengehouden, is moeilijk te maken. Rubens' Kindermoord van Bethlehem werd een van de duurste schilderijen ter wereld toen het in 2002 werd geveild voor ongeveer 56 miljoen euro.