Jan Voerman - Landschappen, Wolkengezichten en Bloemstillevens

Door Redactie Nationale Recreatiegids

7 min

Uit de nalatenschap van acteur Henk van Ulsen verwierf Museum de Fundatie onlangs zo’n 60 schetsen en tekeningen van de hand van Jan Voerman sr. Van 31 januari t/m 9 juni 2014 zal een groot deel van deze werken samen met ruim honderd schilderijen en aquarellen van ‘de IJsselschilder’ te zien zijn in Kasteel het Nijenhuis, Heino/Wijhe. De weidse landschappen, stille wolkengezichten, grazende koeien en lieflijke bloemstillevens geven een prachtige kijk op Voermans oeuvre.

Vanaf 15 februari 2014 (aanvang voorjaarsvakantie) is Kasteel het Nijenhuis geopend van dinsdag t/m zondag, 11-17 uur

“Let maar niet op Voer, hij is aan het broeden op een wolk”. Zo beschreef Anna Verkade haar echtgenoot Jan Voerman als hij zich weer eens afgezonderd had om een wolkenlucht op doek of op papier vast te leggen. Het werd zijn handelsmerk, deze wolkengezichten, of ze nu dramatisch of contemplatief oogden. Eindeloze verten met stapelwolken boven het water, en vee rustend in de wei: Voermans IJssellandschappen zijn ongeëvenaard. Geboren in 1857 in Kampen en vanaf 1889 woonachtig in Hattem, werkte Voerman praktisch zijn hele leven aan de IJssel. Hij voelde er zich verbonden mee. Hij was het liefst buiten, waar hij rust en inspiratie vond. Zijn vroegste werken verraden al zijn grote talent als schilder naar de natuur. Het maakte dat zijn werk vanaf het prilste begin van zijn artistieke loopbaan gretig werd gekocht door verzamelaars. Vooral zijn IJsselgezichten waren van grote betekenis voor de Nederlandse kunstgeschiedenis. In Voermans omvangrijke oeuvre komen de tradities van de Hollandse 17de-eeuwse landschaps-schilderkunst en het 19de-eeuwse impressionisme van de Haagse School in een oorspronkelijke beeldtaal samen. Hoewel hij tussen 1891 en 1896 ook een artistiek uitstapje heeft gemaakt en de grijze tonen in het Hollandse landschap van de Haagse School achter zich liet: onder invloed van de Franse schildersgroep Nabis liet Voerman vereenvoudigde vormen, een bijna decoratieve vlakverdeling en heldere kleuren in zijn aquarellen zien. Daarna keerde hij terug naar een impressionistische manier van schilderen, maar met behoud van de heldere kleuren. Met de tijdloze landschappen die vanaf dat moment ontstonden, heeft Voerman zich een plek binnen de Nederlandse kunstgeschiedenis toegeëigend.

Potlood, zwart krijt, aquarel en olieverf
Op de expositie in Kasteel het Nijenhuis vinden we veel tekeningen en schetsen van landschappen, wolken, paarden, koeien, bomen. Voerman gebruikte ze voor zijn schilderkunst. Tekeningen waren voor hem geen zelfstandige kunstwerken, maar gebruiksmateriaal. Hij bracht soms kleurcodes aan op zijn schetsen om ze in zijn atelier verder uit te werken in olieverf of aquarel. De aquareltechniek was voor het weergeven van atmosferische IJsseltaferelen buitengewoon geschikt. Ook de delicate kleurnuances in Voermans bloemstillevens kwamen met waterverf bijzonder goed tot hun recht. Het subtiele kleurgebruik, gepaard aan een virtuoze schildertechniek, maken zijn stillevens van bloemen tot een ander hoogtepunt binnen zijn oeuvre. Vanaf 1904 schilderde Voerman alleen nog maar met olieverf, die hij zeer verdunde om toch de sfeer van zijn aquarellen te benaderen. Met deze bijzondere techniek creëerde de kunstenaar een eigen signatuur. Die typische ‘Voermannen’, visionaire landschappen onder een dreigend of verstild wolkenpalet, zijn groots in hun ingetogenheid. Het zijn stuk voor stuk stille monumenten die nog altijd niet aan kracht hebben ingeboet.

Meer nieuws