Amsterdam verwerft collectie Jan van der Heyden, de ‘Da Vinci van de Lage Landen’

Bert de Vries, directeur Stadsarchief Amsterdam, is verguld met de aanwinsten: “Het belang van de collectie Jan van der Heyden, de ‘Da Vinci van de Lage Landen’, kan moeilijk overschat worden. Zijn uitvindingen vonden wereldwijd navolging en zijn kunst staat internationaal nog steeds volop in de belangstelling. Wij zijn enorm trots deze collectie nu te mogen beheren en presenteren”.

 

 

Op 3 juli 1669 stemde het Amsterdamse stadsbestuur in met het voorstel van Jan van der Heyden om

2.556 straatlantaarns in de stad te plaatsen. Dankzij de verbeterde straatverlichting gold Amsterdam

in de late zeventiende eeuw als de lichtstad van Europa. Uitvinder, kunstenaar en zakenman Jan van

der Heyden was de geestelijk vader van deze straatverlichting en van de revolutionair

verbeterde brandspuit. Veel van de uitvindingen in de zeventiende eeuw waaraan Jan van der  Heyden en zijn familieleden werkten, kwamen tot stand in nauwe samenspraak met het Amsterdamse stadsbestuur. 

 

 

In het Stadsarchief worden verschillende tekeningen, archiefstukken en prenten van de familie Van de Heyden bewaard. De recent verworven verzameling bevat prachtige aanvullingen op deze collectie. Zo bevat de aanwinst twee geïllustreerde handschriften van Jan van der Heyden die betrekking hebben op de nieuwe lamplantaarns en slangbrandspuiten. Twee portretten die Jan van der Heyden in 1659 tekende van zijn toekomstige zwager en zijn dienstvrouw behoren tot de vroegste werken van de kunstenaar. Verder bevinden zich in de collectie verschillende tekeningen van brandspuiten en van verbrande huizen. Een hoogtepunt vormt de spectaculaire tekening van een dwarsdoorsnede van een brandend huis, een voorstudie voor de prent in het Brandspuitenboek van 1690. Van Jan van der Heyden de Jonge bevinden zich een fraai geïllustreerd onderzoek naar de toestand van de zeedijk bij Diemen en zijn familiebijbel in de collectie.

 

 

In de collectie van het Amsterdam Museum bevinden zich twee schilderijen en verschillende tekeningen van de hand van Jan van der Heyden. Daarnaast bezit het museum een brandspuit op wielen, een lamplantaarn en verschillende bouwkundige onderdelen afkomstig de fabriek van Jan van der Heyden aan de Koestraat. Sinds 1937 zijn ook een geschilderd bord met de familiewapens van Jan van der Heyden en zijn dienstvrouw Sara ter Hiel en een schaalmodel van de slangbrandspuit in bruikleen. Door deze objecten aan te kopen is hun plaats in de collectie ook in de toekomst gegarandeerd. Daarnaast verwierf het Amsterdam Museum uit de collectie nog een bijzondere zilveren penning waarmee de introductie van de lamplantaarn in Leipzig werd gevierd.