Het eerste beeld is eentje die toch echt wel heel gezellig klinkt: Santa Claus. Het is een standbeeld van een kerstman die een kerstboom vasthoudt, althans, dat is de officiële lezing. In de hoofdstad van de bijnamen, Rotterdam, gaven de bewoners de sculptuur al gauw een andere naam: Kabouter Buttplug. En iedereen die een beetje wereldwijs is snapt waar de nickname (of dickname, zo u wilt) vandaan komt. Oorspronkelijk zou het beeld van de Amerikaanse kunstenaar Paul McCarthy bij concert- en congressgebouw De Doelen komen staan, maar dat ging na veel protest niet door. Jarenlang school de kabouter met z’n speeltje daarna op de binnenplaats van museum Boijmans van Beuningen, maar inmiddels staat het beeld op een écht openbare plek, het Eendrachtsplein.

 

 

Nog een werk dat lang moest wachten tot het op z’n huidige locatie gerealiseerd werd: WESTLANDWELLS. De ruimtelijke video-installatie van Femke Schaap, die na zonsondergang beelden van stromend water op stenen zuilen toont, zou in een nieuw parkje verrijzen, vlakbij de Theophile de Bockstraat in Amsterdam-West. Vond de buurt hartstikke leuk, er werden inspraakavonden georganiseerd, plannen werden goedgekeurd, de fundering gelegd. In de tussentijd veranderde de buurt in rap tempo van volksbuurt naar yuppenbuurt. En die nieuwe bewoners , die zagen in het kunstwerk een bron van problemen: zo het zou een hangplek voor jongeren worden en het zou leiden tot meer ongelukken, omdat het lichtgevende werk verkeersdeelnemers te veel zou afleiden. Slechte zaken, die bovendien een in Amsterdam zeer zeldzaam fenomeen in de hand zouden werken, namelijk waardedaling van de huizen. En toen kon het kunstwerk-in-spe wel opdoeken. Nu, na veel juridisch getouwtrek, krijgt het werk na zeven (!) magere kunstjaren dit jaar eindelijk een thuis: het Europaplein in Amsterdam-Zuid. Daar wonen weinig mensen, dat scheelt. 

 

 

Dit werk is met terugwerkende kracht controversieel geworden. Het standbeeld van VOC-boegbeeld Jan Pieterszoon Coen werd neergezet in een tijd dat je de VOC nog ongegeneerd kon bewieroken. Dat is tegenwoordig wel anders. In 2012 bracht de gemeente Hoorn al nuance aan op het werk, in de vorm van een plakkaat op de sokkel van het werk, waarop ook de wandaden van Coen worden genoemd. Toch was dat nog niet voor iedereen toereiken. Zo werd het in 2016 door leden van de actiegroep De Grauwe Eeuw beklad met rode verf: “Weg met de koloniale verheerlijking”, luidde de tekst. Dat is nog niet helemaal gelukt: het beeld staat er nog steeds, maar blijft op gezette tijden vragen oproepen. Én protest.

 

 

Toen het Amsterdamse stadsdeel Slotervaart aan Bastienne Kramer vroeg ‘rekening te houden met extreme vormen van vernielzucht in de omgeving van het Rembrandtpark’ besloot zij dit vandalisme op geraffineerde wijze als uitgangspunt te nemen voor haar werk. Het beeld Rembo dat ze ontwierp mág namelijk vernield worden. Wanneer de grote groene mensfiguur van keramiek wordt beschadigd komt Kramer het beschadigde keramiek vervangen door brons. Zo verwordt het kunstwerk langzaam tot een letterlijke verbeelding van vandalisme. Daarbij is brons veel sterker dan keramiek, dus hoe meer het beeld wordt toegetakeld, hoe sterker het wordt. Kramer noemt haar werk niet hufter proof, maar hufter wanted. Daar kreeg ze vijftien jaar geleden flinke kritiek op, het zou maar vandalisme aanmoedigen. Maar de ironie is: het werk is nog altijd onbeschadigd. Dat is nog eens een sterk staaltje kunst.