Twijfels over natuurwinst door strekdammen in de Westerschelde

De strekdammen die de provincie Zeeland de afgelopen jaren in de Westerschelde heeft laten aanleggen om natuurherstel te bevorderen, blijken mogelijk een averechts effect te hebben. Dat komt naar voren uit verschillende onderzoeken en rapporten die wijzen op versnelde erosie en verstoring van het getijdenmilieu. Ondanks herhaalde waarschuwingen van ecologen en onderzoeksinstellingen zijn de werken toch uitgevoerd. Dit meldt Omroep Zeeland.

Het doel van de strekdammen was om de stroming van het water te vertragen, waardoor slikken zouden groeien en vogels meer foerageergebied zouden krijgen. In totaal zijn op vijf locaties veertien dammen aangelegd, goed voor ongeveer 130 hectare nieuw natuurgebied. Deskundigen signaleren echter dat de maatregelen de natuurlijke dynamiek van het estuarium juist beperken.

Kritiek van onderzoekers op ecologische effecten

Wetenschappers benadrukken dat de stenen dammen het rivierlandschap kunstmatig vernauwen. Door de veranderde stromingsrichting ontstaat op sommige plekken juist meer erosie, terwijl andere delen dichtslibben. Dit zou leiden tot een verlies aan natuurlijke variatie en tot een stijgende stroomsnelheid in delen van de Westerschelde.

Volgens ecologen tast dit de stabiliteit van zandplaten en slikken aan, waardoor het ecosysteem minder veerkrachtig wordt. De dammen zouden de natuurlijke overgang tussen hoog- en laaggelegen gebieden belemmeren, wat gevolgen heeft voor zowel flora als fauna.

Hoewel lokale metingen op enkele projectlocaties positieve effecten tonen, zoals meer bodemleven en een groter aantal vogels, stellen onderzoekers dat deze resultaten slechts een klein deel van het geheel laten zien. Grootschalige analyses ontbreken, waardoor het totale effect op de Westerschelde niet vaststaat.

Beleid onder vuur

De aanleg van de strekdammen maakt deel uit van het Natuurpakket Westerschelde, een gezamenlijk Nederlands-Vlaams programma dat bedoeld is om de ecologische schade van eerdere inpolderingen en vaargeulverdiepingen te compenseren. Waar oorspronkelijk 600 hectare nieuwe natuur moest worden gerealiseerd, koos Zeeland ervoor om een deel van deze opgave te verwezenlijken binnen bestaande natuurgebieden.

Eerdere adviezen van nationale en Europese instanties wezen erop dat deze aanpak onvoldoende ruimte biedt aan natuurlijke processen. De Europese Commissie sprak in 2012 haar zorgen uit over het verder inperken van het estuarium, maar de provincie besloot het beleid door te zetten. Volgens onderzoekers is daarmee waardevolle tijd en geld verloren gegaan aan maatregelen die de dynamiek van het gebied juist verminderen.

Reactie en toekomstperspectief

De provincie Zeeland stelt dat de strekdammen zijn aangelegd op plekken met een lage natuurwaarde en dat ze daar bijdragen aan de ontwikkeling van slikken en voedselrijke zones voor vogels. Uit eigen metingen blijkt volgens het provinciebestuur geen significante verslechtering van de waterstroming in de directe omgeving.
Critici menen echter dat de strekdammen slechts tijdelijk succes opleveren en dat de structurele problemen — zoals erosie van platen en het verlies aan biodiversiteit — blijven bestaan. Inmiddels is de discussie over de effectiviteit van het natuurherstelbeleid opnieuw opgelaaid.

De totale kosten van het project bedragen ruim 136 miljoen euro. Ondanks de investeringen blijft de vraag overeind of de maatregelen daadwerkelijk bijdragen aan duurzaam natuurherstel in de Westerschelde en of toekomstige projecten binnen de recreatie- en natuursector meer rekening zullen houden met de natuurlijke dynamiek van het gebied.