Samen met kunstenaars als Jacques Lipchitz en Henry Moore behoort Marino Marini (1901-1980) tot de absolute top van de moderne naoorlogse beeldhouwkunst. In de jaren na 1945, toen abstractie steeds meer de boventoon ging voeren in de kunst, blies hij de figuratie nieuw leven in. Diep geworteld in de rijke Italiaanse beeldhouwtraditie, van de Etrusken tot Canova, vond Marini een volstrekt eigen manier om uitdrukking te geven aan de groeiende maatschappelijke en politieke onrust in het Europa van de Koude Oorlog. Hij deed dit aan de hand van buitengewoon expressieve, soms ronduit dramatische beelden van paarden en ruiters, die met het verstrijken van de tijd alsmaar verder gedeformeerd raakten. Dit indringende werk, waarin het paard van trouwe metgezel verandert in een oncontroleerbare oerkracht, kan gezien worden als een oproep tot beschaving, die anno 2013 nauwelijks aan actualiteit heeft ingeboet. Daar tegenover zette hij het vrouwelijk naakt, dat als symbool van schoonheid en vruchtbaarheid de mensen – toen en nu – ondanks alles troost en hoop blijft bieden.

Marini’s beeldhouwwerk werd door de jaren heen in Nederland volop getoond en was hier van grote invloed op de ontwikkeling van de moderne beeldhouwkunst. Hoewel zijn schilderijen in 1964 al eens te zien waren op een tentoonstelling in Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam bleef Marini’s invloed op het tweedimensionale vlak daarentegen zeer beperkt. Toch kan het belang van dit tweedimensionale werk nauwelijks worden overschat. "Er bestaat een innige relatie tussen mijn schilder- en beeldhouwwerk", zei Marino Marini in een interview. "Ik zou nooit aan een sculptuur beginnen zonder eerst een idee van kleur te krijgen. […] Mijn geest is er door bevangen tot ik de kleur op papier ga zetten en me voorstel dat deze kleur een tekening wordt. En dan, ineens, begint de tekening vorm aan te nemen, dé vorm, en deze vorm wordt de ware vorm." Hoe essentieel kleuren en lijnen zijn voor de beeldhouwkunst van Marini blijkt ook uit de beelden zelf, die soms beschilderd werden en waarvan het oppervlak meestal bekrast is, zoals arceringen op een tekening. Omgekeerd zijn de tekeningen en schilderijen met hun nadruk op volume en plasticiteit sterk verbonden met het sculpturale werk. Zo smeedde hij de verschillende kunstdisciplines tot een onlosmakelijke eenheid.

De tentoonstelling in Museum de Fundatie bewijst dat de eenzijdige aandacht voor Marini’s beeldhouwkunst onterecht was. Net als met zijn beelden creëerde Marino Marini met zijn schilderijen en tekeningen een overtuigende synthese tussen zowel abstractie en figuratie als tussen modernisme en classicisme. In die zin is zijn werk misschien alleen maar te vergelijken met dat van Picasso, die andere gigant uit 20ste-eeuwse kunstgeschiedenis. Tegelijkertijd mag dit werk als lichtend voorbeeld dienen voor de postmodernistische kunstenaars van vandaag, voor wie de genoemde tegenstellingen (of vermeende tegenstellingen) evenmin een rol van betekenis spelen en die net zo gemakkelijk van de ene discipline naar de andere overspringen.

Marini’s schilderijen en tekeningen worden voornamelijk bewaard door de Fondazione Marino Marini in Pistoia en het Museo Marino Marini in Florence. Beide organisaties stellen met een omvangrijk bruikleen Museum de Fundatie in de gelegenheid om Marini behalve als beeldhouwer ook als schilder en tekenaar te presenteren. Het initiatief sluit aan bij de toenemende aandacht voor de moderne beeldhouwkunst in het museumbeleid, waarvan met name de recent vernieuwde en uitgebreide beeldentuin bij Kasteel het Nijenhuis in Heino/Wijhe getuigt. Bovendien wordt met de tentoonstelling Marini’s portret van de componist Igor Stravinsky, een van de vele topstukken in de museumcollectie, in breder perspectief gezet. ‘Marino Marini – schilder, tekenaar, beeldhouwer’ werd mede mogelijk gemaakt met steun van de Turing Foundation. Ter gelegenheid van deze tentoonstelling verschijnt bij Uitgeverij De Kunst een rijk geïllustreerd boek.

© Nationale Recreatiegids