Het bewuste schilderij, een olieverfschilderijtje met een boerin als onderwerp, was vanaf mei 2024 onderdeel van de tentoonstelling Hete Vuren in Museum Gouda. De verzamelaar, wiens vader het werk ooit kocht bij een kunsthandelaar, gaf het in bruikleen zonder te weten dat het een gestolen kunstwerk betrof. De Brueghel was al veertig jaar niet meer geëxposeerd.

Roerige geschiedenis en spectaculaire diefstal

Het kleine schilderij (doorsnede 17 cm) hing in 1944 in een museum in Gdansk en werd een jaar later door het Rode Leger naar Rusland gebracht. In 1956 keerde het terug naar Polen, maar in april 1974 werd het uit het museum gestolen. De diefstal haalde destijds de New York Times.

Opmerkelijk is hoe de diefstal aan het licht kwam: een schoonmaakster stootte het schilderij van de muur, waarna bleek dat er slechts een afdruk uit een tijdschrift in de lijst zat. Ook een tekening van Anthony van Dyck was op deze manier gestolen. De Poolse geheime dienst zou bij de roof betrokken zijn geweest. Een douanier die hierover aan de bel trok, werd later onder verdachte omstandigheden dood aangetroffen. Sindsdien staat het schilderij op de Most Wanted-lijst van de Poolse politie.

Ontdekking door kunstmagazine

Tijdens de expositie in Gouda viel het schilderij op bij medewerkers van het kunstmagazine Vind, die een vermoeden kregen dat het werk in Polen als gestolen geregistreerd stond. Kunstdetective Arthur Brand werd ingeschakeld en ontdekte dat er zes versies van het tafereel bestaan. Na onderzoek concludeerde hij dat het schilderij in Gouda inderdaad het gestolen werk uit Gdansk was.

Polen eisen teruggave

De Poolse autoriteiten hebben een internationaal rechtshulpverzoek ingediend om het schilderij terug te krijgen. Omdat misdaden uit de communistische periode in Polen niet verjaren, wordt teruggave serieus genomen. Volgens Brand is het in dergelijke gevallen gebruikelijk dat een eigenaar een vergoeding krijgt als hij kan aantonen dat het schilderij te goeder trouw is gekocht.

Politie neemt schilderij in beslag

Na de expositie in Gouda zou het Limburgs Museum in Venlo het schilderij tonen, maar vanwege het lopende onderzoek is dat niet doorgegaan. De politie nam het werk in bewaring. Museum Gouda was verrast door de ontdekking en benadrukt dat het te goeder trouw heeft gehandeld bij het in bruikleen nemen van het schilderij.