Het UMU heeft zichzelf aangemeld voor de award vanwege de succesvolle transformatie van het museum, dat zich de afgelopen zeven jaar heeft ontwikkeld tot een familie- en doe-museum, met de nadruk op kinderen tussen de 8 en 14 jaar. Het museum wil wetenschap toegankelijker maken voor een breed publiek, met interactieve tentoonstellingen die wetenschappelijk onderzoek op een speelse manier presenteren. Het doel is om de nieuwsgierigheid van jonge bezoekers te prikkelen en hen actief bij het wetenschappelijke proces te betrekken.

Een van de populairste onderdelen van het museum is de ‘mysterybox’, waarin bezoekers moeten raden wat er in de doos zit. Dit spel benadrukt de onzekerheid en nieuwsgierigheid die inherent zijn aan wetenschappelijk onderzoek. Het museum biedt hierdoor een unieke ervaring voor bezoekers, waarbij ze zelf als onderzoekers aan de slag kunnen gaan.

Het vernieuwde museumconcept werd positief ontvangen door de jury, vooral vanwege de sterke publieksgerichtheid en de regionale verankering. De meeste bezoekers komen uit de regio Utrecht, en het museum heeft nauwe banden met scholen en de stad zelf. Het UMU krijgt daarbij veel vrijheid om zijn eigen koers te bepalen, wat het onderscheidt van andere universiteitsmusea.

De afgelopen jaren is het aantal bezoekers van het museum flink gestegen. In 2023, na de verbouwing, trok het museum 100.000 bezoekers, wat een aanzienlijke toename is ten opzichte van de jaren voor de sluiting. Dit succes is mede te danken aan de nauwe samenwerking met wetenschappers van de Universiteit Utrecht (UU), die het museum ondersteunen met educatieve programma’s en minicolleges. In 2023 waren er 64 UU-wetenschappers die in gesprek gingen met het publiek, waarbij ze vaak ook hun eigen onderzoek toelichtten.

Daarnaast speelt het museum in op de toenemende kloof tussen het publiek en wetenschap door studenten in te zetten als publieksbegeleiders. Deze studenten begeleiden de educatieve programma’s en fungeren als rolmodellen voor jonge bezoekers.

De prijs zou een erkenning zijn voor het werk van het UMU-team en de wetenschappers van de UU die hebben bijgedragen aan de vernieuwingsslag. De bekendmaking van de winnaar van de European Museum of the Year Award vindt plaats op 24 mei in het Sybir Memorial Museum in Białystok, Polen. De andere genomineerde Nederlandse musea zijn onder andere Paleis Het Loo en het Nijntje Museum. Het UMU heeft besloten vanwege bezuinigingen geen vertegenwoordiger naar Polen te sturen.